 |
||
 |
|
|
|
Απο το βιβλίο του μετεωρολόγου Γεώργιου Κασιμίδη "καιρός και θάλασσα" Πολλές φορές στο ταξίδεμά του ο γιώτσμαν και ιδιαίτερα ο ιστιοπλόος, προβληματίζεται βλέποντας σε κάποια απόσταση ένα ογκώδες σύννεφο ή με νεφοσκεπή ουρανό, ένα πολύ σκοτεινό σύννεφο. Ακόμα και μια ξαφνική ενίσχυση του ανέμου ή η εμφάνιση υψηλότερου κυματισμού, τον ανησυχούν. Δημιουργούνται λοιπόν πολλά ερωτηματικά στα οποία Θα μπορούσε να δοθεί μια απάντηση που ίσως βοηθούσε για την αποφυγή κινδύνου λόγω καιρού. Μερικά από τα ερωτηματικά αυτά Θα μπορούσαν να είναι:
Τις πληροφορίες αυτές Θα πρέπει να τις έχει υπόψη τον ο γιώτσμαν όταν ταξιδεύει, ακόμα και λίγο πριν ξεκινήσει το ταξίδι τον. Τα περισσότερο επικίνδυνα φαινόμενα καιρού για το σκάφος και το πλήρωμά του, αναφέρονται παρακάτω. Θυελλώδεις άνεμοι ή Θύελλα (Gale ή Storm) Για τους θυελλώδεις ανέμους (8-9 Μποφόρ) ή τη Θύελλα (10-11 Μποφόρ) που δημιουργούνται από τα βαρομετρικά συστήματα κατά την κίνησή τους πάνω από θαλάσσιες περιοχές, όπως για παράδειγμα το Αιγαίο και Ιόνιο, εκδίδονται τα έκτακτα δελτία καιρού τα οποία βοηθούν για τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτηματικά. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα εξής: Δελτία καιρού. Εάν για την περιοχή ενδιαφέροντος, αναφέρουν ανέμους 6-7 Μποφόρ ή πιθανότητα ενίσχυσης σε θυελλώδεις, τότε συνιστάται η συνεχής προσοχή και ακρόαση από τα μέσα ενημέρωσης και τα μέσα επικοινωνίας που διαθέτει το σκάφος. Βαρόμετρο. Πτώση της βαρομετρικής πίεσης περί τα 3 Hectopascal μέσα στο τελευταίο τρίωρο και με συνεχιζόμενη πτώση, σημαίνει ότι θα ενισχυθεί o άνεμος και πολύ πιθανό μέσα στις επόμενες 3-6 ώρες να γίνει θυελλώδης ή ακόμα ότι πλησιάζει καταιγίδα. Επίσης απότομη άνοδος της ατμοσφαιρικής πίεσης δηλώνει την επικράτηση ισχυρών μέχρι και θυελλωδών ανέμων. Μερικές φορές συμβαίνει οι άνεμοι να ενισχυθούν σε θυελλώδεις, παρά τον ότι το βαρόμετρο δεν έχει δείξει απότομη μεταβολή της πίεσης. ’νεμος. Εάν ο άνεμος αντιστρέφεται και συγχρόνως αυξάνει, σημαίνει ότι πλησιάζει ένα βαρομετρικό χαμηλό με "μέτωπο". Θα πρέπει συγχρόνως το βαρόμετρο να δείχνει πτώση. Εάν μέσα στο νεφοσκεπή ουρανό εμφανισθούν και πολύ σκούρα σύννεφα Cumulonimbus, σημαίνει ότι πλησιάζει καιρός καταιγίδας με ανέμους 6-8 Μποφόρ (μπουρίνι). Κύματα. Εάν τα κύματα που παρατηρούνται είναι κύματα ανέμου, δηλαδή ανταποκρίνεται στον τοπικό άνεμο, τότε δε μας δίνουν κάποια ιδιαίτερη πληροφορία για την εξέλιξη του καιρού. Εάν όμως παρατηρούνται κύματα αποθαλασσίας (ρεστία) θα μπορούσαν να είναι καλό σημάδι για πρόβλεψη του καιρού. Εάν αυξάνει το ύψος τους και έρχονται από τη διεύθυνση από την οποία είναι γνωστό ότι υπάρχει βαρομετρικό χαμηλό, σημαίνει ότι θα ενισχυθεί και ο άνεμος. Τα κύματα αποθαλασσίας ταξιδεύουν από πολλά μίλια μακριά, οπότε δηλώνουν ότι πλησιάζει μία περιοχή με υψηλούς ανέμους αλλά μετά από αρκετό χρόνο που μπορεί να είναι 6 ή 12 ή 24 ή και περισσότερες ώρες. Σύννεφα. Όταν εμφανίζονται υψηλά σύννεφα, αρχικά αραιά τα οποία όμως συνεχώς αυξάνουν καλύπτοντας προοδευτικά τον ουρανό και πλησιάζουν από δυτικές κατευθύνσεις, φανερώνουν ότι πλησιάζει βαρομετρικό χαμηλό. Αυτό σημαίνει ότι θα ενισχυθεί ο άνεμος και θα ακολουθήσουν βροχές. Όσο γρηγορότερα κινούνται τα σύννεφα τόσο συντομότερα θα ενισχυθεί ο άνεμος μέσα στο επόμενο 6ωρο ή 12ωρο. Εάν σύννεφα που πλησιάζουν από το Βορρά αυξάνουν, αυτό πολλές φορές σημαίνει ότι θα ενισχυθεί ο άνεμος. Οι καταιγίδες (μπουρίνια) συνοδεύονται από σύννεφα cumulonimbus (Cb) γι' αυτό τα σύννεφα αυτά ονομάζονται καταιγιδοφόρα σύννεφα. Καταιγίδα σημαίνει αστραπή με βροντή μέσα στο σύννεφο cumulonimbus η οποία συνδέεται με πολύ ισχυρή βροχή και με ισχυρούς ανέμους μέχρι και θυελλώδεις 6-8 Μποφόρ (25-40 κόμβους). Μερικές φορές εμφανίζεται χαλάζι ή μέσα στο χειμώνα και πυκνή χιονόπτωση. Με συνθήκες αστάθειας στην ατμόσφαιρα και ισχυρά ανοδικά ρεύματα, εννοείται ο σχηματισμός τοπικών νεφών cumulonimbus, δηλαδή τοπικών καταιγίδων. Στη περίπτωση αυτή, με σχεδόν αίθριο καιρό είναι πιθανό στο βάθος του ορίζοντα να εμφανισθεί ένα ογκώδες σύννεφο του οποίου εάν η κορυφή περάσει τα 7-8 χιλιόμετρα (25.000 πόδια), αρχίζει να γίνεται σύννεφο cumulonimbus.
Εάν το σκάφος βρίσκεται μεταξύ του σύννεφου Cb και του ήλιου (Σχήμα Α), τότε από μακριά φαίνεται σαν ένα λευκό ογκώδες σύννεφο, που μοιάζει με κουνουπίδι. Εάν το σύννεφο βρίσκεται μεταξύ του σκάφους και του ήλιου (Σχήμα Β), δηλαδή κρύβει τον ήλιο, τότε το σύννεφο έχει μια σκούρα γκρι απόχρωση. Εάν η περιοχή καλύπτεται από βαρομετρικό χαμηλό και ο ουρανός είναι νεφοσκεπής από σύννεφα ψυχρού μετώπου, τότε θα πρέπει να υπάρχουν διάσπαρτα σύννεφα cumulonimbus. Eάv κάπου στο βάθος του ορίζοντα παρατηρηθούν σύννεφα με πολύ σκούρα γκρι απόχρωση, είναι πολύ πιθανό να πρόκειται για καταιγιδοφόρο σύννεφο cumulonimbus (Σχήμα Γ). Αυτό το επιβεβαιώνει και η εμφάνιση αστραπής ή το άκουσμα βροντής. Εάν πλησιάσει το σκάφος ένα καταιγιδοφόρο σύννεφο, τότε απότομα ενισχύεται ο άνεμος κατά ριπές (σπηλιάδες), η διεύθυνσή του δεν είναι σταθερή και συνήθως ακολουθεί πολύ ισχυρή βροχή, αστραπές, βροντές. Το βαρόμετρο δείχνει απότομες μεταβολές της πίεσης (πτώση και άνοδο) περίπου 2-3 Hectopascal. Μέσα στο σύννεφο cumulonimbus υπάρχουν θετικά και αρνητικά ηλεκτρικά φορτία, όπως επίσης υπάρχουν και στο έδαφος. Όταν η διαφορά δυναμικού γίνει αρκετά μεγάλη, δημιουργείται κεραυνός (αστραπή με βροντή) μεταξύ του σύννεφου και του εδάφους ή από σύννεφο σε σύννεφο ή ακόμα και μέσα στο σύννεφο. 'Όταν το καταιγιδοφόρο σύννεφο κινείται πάνω από θάλασσα, συνήθως αναπτύσσεται μεγάλη διαφορά δυναμικού μεταξύ αυτού και του σκάφους που το έχει πλησιάσει, με συνέπεια να δημιουργείται κεραυνός μεταξύ του σύννεφου και του σκάφους. Επειδή ο στατικός ηλεκτρισμός πάνω στο σκάφος τείνει να φύγει δια μέσου των αιχμηρών εξαρτημάτων του, όπως είναι το άλμπουρο, αυτό έλκει του κεραυνό. Σ' αυτές τις περιπτώσεις, έχουν παρατηρηθεί σφαιρικές λάμψεις πάνω στο σκάφος, που εξαφανίζονται με απότομο κρότο. H ζημιά που μπορεί να συμβεί στο σκάφος, είναι να καταστραφούν το ηλεκτρικό κύκλωμα και τα όργανα του σκάφους τα οποία συνδέονται με αυτό. Πρέπει λοιπόν το σκάφος να είναι σωστά γειωμένο και σε περίπτωση καιρού με καταιγίδες το πλήρωμα να βρίσκεται μακριά από το άλμπουρο. Ως προς τη φυσική τους σύσταση υπάρχει πολύ μικρή διαφορά μεταξύ της ομίχλης και του σύννεφου γιατί και τα δύο αποτελούνται από μικροσκοπικά υδροσταγονίδια που αιωρούνται στον αέρα. Η ομίχλη όμως σχηματίζεται κοντά ή πάνω στην επιφάνεια της θάλασσας ή της ξηράς, ενώ τα σύννεφα σχηματίζονται σε μεγάλα ύψη. Η βασική διαφορά μεταξύ ομίχλης και σύννεφου είναι ο τρόπος σχηματισμού και ο τόπος που εμφανίζονται, παρά τη σύστασή τους και την όψη τους. Σύννεφα σχηματίζονται όταν αέρια μάζα σα θερμότερη αρχικά και ελαφρύτερη, ανεβαίνει προς τα πάνω με συνέπεια να ψύχεται (αδιαβατικά) και όταν φθάνει στη στάθμη της συμπύκνωσης, να συμπυκνούνται οι υδρατμοί που περιέχει και να σχηματίζονται μικροσκοπικά υδροσταγονίδια που συνθέτουν το σύννεφο. Ομίχλες σχηματίζονται:
Πριν αναφερθούν οι διάφοροι τύποι των ομιχλών θα πρέπει να θυμηθούμε τις έννοιες του "σημείου δρόσου" και της "θερμοκρασίας του σημείου δρόσου" Γνωρίζοντας τους ορισμούς αυτούς, πρέπει κανείς να έχει υπόψη του τους εξής δύο κανόνες:
Ανάλογα με τον τρόπο σχηματισμού της ομίχλης, υπάρχουν οι παρακάτω βασικοί τύποι ομίχλης που εμφανίζονται στη θάλασσα: Η ανάπτυξη της ομίχλης ακτινοβολίας εξαρτάται από την ψύξη του εδάφους κατά τη διάρκεια της νύκτας. Είναι λοιπόν ομίχλη που σχηματίζεται πάνω στην ξηρά αλλά ασθενής άνεμος μπορεί να τη μεταφέρει πάνω από την παράκτια γειτονική θάλασσα, μερικά μίλια πέρα από τις ακτές. Η ομίχλη ακτινοβολίας είναι συνήθως αρκετά πυκνή. Κατά τη διάρκεια της νύκτας, το έδαφος ακτινοβολεί την ηλιακή θερμότητα που κέρδισε την ημέρα, οπότε ψύχεται. Ψύχει και την αέρια μάζα (τον αέρα) με την οποία βρίσκεται σε επαφή, οπότε η ψύξη μεταφέρεται μερικές δεκάδες μέτρα ή περισσότερο, προς τα πάνω λόγω ανάμειξης με τις υπερκείμενες αέριες μάζες. Εφ' όσον η ψύξη ξεκινάει από το έδαφος, θα είναι εκεί περισσότερο έντονη και λιγότερο μερικές δεκάδες μέτρα πάνω απ' αυτό. Δημιουργείται έτσι "αναστροφή της θερμοκρασίας" με χαμηλότερη θερμοκρασία πάνω στο έδαφος. Ψύχεται λοιπόν ο αέρας πάνω από το έδαφος, η θερμοκρασία του πέφτει και μπορεί να φθάσει τη θερμοκρασία του σημείου δρόσου, οπότε γίνεται συμπύκνωση των υδρατμών που περιέχει και δημιουργείται ομίχλη με μορφή ρηχού σύννεφου που έρπει πάνω στο έδαφος. Εάν υπάρχει μικρή ανατάραξη στα χαμηλά στρώματα πάνω από το έδαφος, λόγω ασθενούς ανέμου μέχρι 3 Μποφόρ, η ψύξη αυτή μπορεί να επεκταθεί μέχρι l50 ή και 300 μέτρα σε ύψος οπότε και η ομίχλη ακτινοβολίας μπορεί να φθάσει μέχρι εκεί. Με δυνατό άνεμο από 3 Μποφόρ και περισσότερο, η ανατάραξη στα χαμηλά επίπεδα επεκτείνεται αρκετά υψηλότερα με αποτέλεσμα η ψύξη του εδάφους να φεύγει αρκετά προς τα πάνω και η θερμοκρασία του αέρα κοντά στο έδαφος να μην πέφτει τόσο ώστε οι συνθήκες να επιτρέπουν το σχηματισμό ομίχλης. Γενικά ο άνεμος από 3 Μποφόρ και περισσότερο, δεν ευνοεί το σχηματισμό ομίχλης. Ακόμα και εάν υπάρχει ομίχλη η ενίσχυση του ανέμου τη διαλύει. Η ελάχιστη θερμοκρασία του 24ώρου συμβαίνει λίγα λεπτά μετά την ανατολή του ήλιου και η μεγαλύτερη συχνότητα ομίχλης συμβαίνει μια ώρα μετά την ανατολή του ήλιου. Η συνεχιζόμενη θέρμανση από τον ήλιο διαλύει την ομίχλη. Συνήθως η ομίχλη διαλύεται 3 με 5 ώρες μετά την ανατολή του ήλιου αλλά μερικές φορές διατηρείται όλη την ημέρα. Με διαρκείς άπνοιες η ομίχλη διατηρείται περισσότερο από μια ημέρα. Τους θερινούς μήνες η ομίχλη ακτινοβολίας είναι λιγότερο συχνή. Το φθινόπωρο και το χειμώνα είναι περισσότερο συχνή γιατί οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες η υγρασία υψηλότερη και οι νύκτες μεγαλύτερες. Οι συνθήκες που ευνοούν το σχηματισμό ομίχλης ακτινοβολίας, είναι:
Οι συνθήκες που δεν ευνοούν το σχηματισμό ομίχλης ή όταν υπάρχει ομίχλη τη διαλύουν, είναι:
Ομίχλη οριζόντιας μεταφοράς δημιουργείται την ημέρα ή και τη νύκτα, όταν θερμός και υγρός αέρας κινείται πάνω από ψυχρότερη επιφάνεια ξηράς ή θάλασσας. Η ομίχλη αυτού του τύπου δημιουργείται τόσο πάνω από ξηρά όσο και πάνω από τη θάλασσα. Πάνω από τη θάλασσα δημιουργείται η ομίχλη οριζόντιας μεταφοράς, όταν θερμός και υγρός αέρας (νοτιάς) μεταφέρεται πάνω από ψυχρότερη θάλασσα με θερμοκρασία χαμηλότερη από τη θερμοκρασία του σημείου δρόσου του αέρα. Τότε ψύχεται από κάτω, γίνεται συμπύκνωση των υδρατμών που περιέχει με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ομίχλη. Ομίχλη οριζόντιας μεταφοράς δημιουργείται επίσης πάνω στη θάλασσα όταν θερμός και υγρός αέρας συνοδεύει ένα θερμό θαλάσσιο επιφανειακό ρεύμα και πλησιάσει σε περιοχή προς την οποία κινείται ένα ψυχρό θαλάσσιο επιφανειακό ρεύμα, αλλά από αντίθετη διεύθυνση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ομίχλες οριζόντιας μεταφοράς που δημιουργούνται στο γεωγραφικό πλάτος της Νέας Υόρκης (ΗΠΑ), όπου συναντώνται το ψυχρό βόρειο ρεύμα του Labrador με το θερμό νότιο ρεύμα Gulf Stream. Σε πολλές θαλάσσιες περιοχές παρατηρείται το φαινόμενο ανάβλυσης (upwelling) ψυχρών θαλάσσιων μαζών από τα βάθη προς την επιφάνεια. Στις περιπτώσεις αυτές η θάλασσα στην επιφάνεια παραμένει ψυχρή, οπότε ένας νοτιάς ή ένας άνεμος με προέλευση από θερμότερη θαλάσσια ή ηπειρωτική περιοχή φθάνοντας πάνω στην ψυχρότερη θάλασσα, μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες ευνοϊκές για σχηματισμό ομίχλης οριζόντιας μεταφοράς. Περιπτώσεις σαν αυτή συμβαίνουν στο Ανατολικό Αιγαίο προς τις Τουρκικές ακτές, καθώς επίσης και στο Ιόνιο προς τις Ελληνικές ακτές. Ομίχλες οριζόντιας μεταφοράς, σχηματίζονται στις Ελληνικές θάλασσες καθώς ασθενείς ή μέτριοι νοτιάδες πνέουν πάνω από ψυχρότερη θάλασσα της οποίας η θερμοκρασία μπορεί να συμβαίνει να είναι χαμηλότερη από τη θερμοκρασία του σημείου δρόσου του υπερκείμενου αέρα. Ομίχλες οριζόντιας μεταφοράς συμβαίνουν συνήθως το χειμώνα, την άνοιξη και αρχές καλοκαιριού. Οι συνθήκες που ευνοούν το σχηματισμό ομίχλης οριζόντιας μεταφοράς πάνω από τη θάλασσα, είναι :
Η ομίχλη αυτή πάνω από τη θάλασσα είναι συνηθισμένο φαινόμενο κατά μήκος του θερμού μετώπου βαρομετρικού χαμηλού (Σχήμα 3.13). 'Έχει περιγραφεί στο Κεφάλαιο 2, ο μηχανισμός δημιουργίας των νεφών μέσα στο θερμό μέτωπο. Εφ' όσον κάποια σύννεφα του θερμού μετώπου δίνουν βροχή, ένα μέρος της βροχής αυτής εξατμίζεται καθώς πέφτοντας περνάει μέσα από υγρό αλλά ακόμα μη κορεσμένο ψυχρό αέρα. Λόγω της εξάτμισης αυτής δημιουργείται κορεσμός του ψυχρού αέρα σε υδρατμούς. Από εκεί και μετά, οποιαδήποτε ποσότητα υδρατμών και αν προστεθεί ή οποιαδήποτε μείωση της θερμοκρασίας του αέρα ή συνδυασμός και των δυο, θα δημιουργήσει συνθήκες συμπύκνωσης των υδρατμών με αποτέλεσμα την ομίχλη. Μέσα στη ζώνη με τον ψυχρότερο αέρα, η ομίχλη μπορεί να επεκτείνεται από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι τη βάση των νεφών, εκείνων που δίνουν τη βροχή. Θαλάσσιος καπνός ή ομίχλη εξάτμισης Παρατηρείται κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας όταν συμβαίνει η θερμοκρασία του αέρα να είναι πολύ χαμηλή και να υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ θερμοκρασίας θάλασσας και θερμοκρασίας αέρα, με θερμότερη τη θάλασσα. H ομίχλη αυτή σχηματίζεται, εφόσον η διαφορά θερμοκρασίας αέρα - θάλασσας είναι από 9 βαθμούς Κελσίου και περισσότερο. Αυτό μπορεί να συμβεί τους χειμερινούς μήνες όπου η θερμοκρασία της θάλασσας στο ανοικτό πέλαγος, για παράδειγμα στο Αιγαίο, είναι περίπου 12-15 βαθμοί Κελσίου, και η θερμοκρασία του αέρα μπορεί να συμβεί να είναι κάτω από +5 βαθμούς Κελσίου. Ο θαλάσσιος καπνός ή ομίχλη εξάτμισης, είναι αποτέλεσμα της ταχύτητας με την οποία ο ψυχρός αέρας που βρίσκεται πάνω από τη θάλασσα, γίνεται κορεσμένος σε υδρατμούς οι οποίοι υδρατμοί προέρχονται από τη γρήγορη εξάτμιση της υποκείμενης θερμότερης θάλασσας. Η θάλασσα που παρέχει μεγάλες ποσότητες θερμότητας αποδίδει τεράστιες ποσότητες υδρατμών οι οποίες συμπυκνώνονται γρήγορα μέσα στον ψυχρό αέρα. Ο τύπος αυτής της ομίχλης συναντάται στις πολικές θαλάσσιες περιοχές, όπου η θερμοκρασία του αέρα είναι συνήθως κάτω από -10 βαθμούς Κελσίου, και ονομάζεται παγωμένη ομίχλη. Μπορεί να σχηματιστεί όμως και σε νοτιότερες περιοχές όπως και η Μεσόγειος Θάλασσα. Γενικά πρόκειται για αραιή ομίχλη. H ορατότητα είναι περίπου 1 ν.μ. και μπορεί να επεκτείνεται σε ύψος 1500 μέτρα. Η πρόγνωση της ομίχλης με τα μέσα που διαθέτει ένα σκάφος, βασίζεται στις μετρήσεις των θερμοκρασιών του αέρα, της θάλασσας, του σημείου δρόσου και της σχετικής υγρασίας. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να σχηματισθεί ομίχλη στην περιοχή πλεύσης του σκάφους, εάν παρατηρούνται τα εξής: α. H θερμοκρασία του αέρα να τείνει να
γίνει ίση με τη θερμοκρασία του σημείου δρόσου. Για να εξασφαλιστούν μετρήσεις του σημείου δρόσου, απαιτείται να υπάρχει στο σκάφος ο μετεωρολογικός κλωβός με τα δύο θερμόμετρα ξηρού - υγρού, μετεωρολογικά όργανα που συνήθως υπάρχουν στα μεγάλα πλοία, δεν υπάρχουν όμως στα ιστιοφόρα και γενικά στα σκάφη αναψυχής. Συνήθως υπάρχουν τα μεταλλικά υγρόμετρα που μετρούν τη σχετική υγρασία. Με σχετική υγρασία 80% με 90% σημαίνει διαφορά θερμοκρασίας αέρα - σημείου δρόσου, περίπου 1- 2 βαθμοί Κελσίου. Αν παρατηρηθεί περαιτέρω αύξηση της σχετικής υγρασίας, αυτό σημαίνει ακόμα μείωση της διαφοράς των δύο παραπάνω θερμοκρασιών, με τάση να εξισωθούν και με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ομίχλη. 'Όταν με συνθήκες χαμηλής ορατότητας γίνεται χρήση του radar ναυσιπλοΐας, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι μετεωρολογικές συνθήκες που επηρεάζουν τις δυνατότητες του οργάνου. Οι ευνοϊκές συνθήκες με τις οποίες η εμβέλεια του οργάνου είναι κανονική ή ακόμα υπερβαίνει και το φυσικό ορίζοντα είναι:
Η εμβέλεια του radar μειώνεται σημαντικά εάν η ελάττωση της θερμοκρασίας με το ύψος είναι μεγαλύτερη από την κανονική, που σημαίνει μεγάλη θερμοβαθμίδα δηλαδή αστάθεια στην ατμόσφαιρα. Το ίδιο επηρεάζει και η αύξηση της σχετικής υγρασίας με το ύψος. Η εμβέλεια του radar αυξάνει σημαντικά, εάν η ελάττωση της θερμοκρασίας με το ύψος είναι μικρότερη από την κανονική, που σημαίνει μικρή θερμοβαθμίδα δηλαδή ευστάθεια στην ατμόσφαιρα. Το ίδιο επηρεάζει και η μείωση της σχετικής υγρασίας. Οι ανώμαλες λοιπόν μεταβολές της θερμοκρασίας και της υγρασίας με το ύψος, δημιουργούν ανώμαλες διακυμάνσεις της εμβέλειας του radar. Βέβαια, η εξακρίβωση των μεταβολών αυτών που συμβαίνουν με την αύξηση του ύψους πάνω από τη θάλασσα, δεν είναι δυνατό να γίνει από τον γιώτσμαν γιατί στο σκάφος δεν υπάρχουν τα κατάλληλα μετεωρολογικά όργανα. Μια στοιχειώδης ένδειξη είναι η διαφορά των θερμοκρασιών αέρα - θάλασσας. Δηλαδή, εάν η θερμοκρασία του αέρα είναι μεγαλύτερη από τη θερμοκρασία της θάλασσας, κατά 5 βαθμούς Κελσίου και περισσότερο (θερμός αέρας πάνω από αρκετά ψυχρότερη θάλασσα, συνθήκες που εννοούν το σχηματισμό ομίχλης) τότε η εμβέλεια του radar μειώνεται. Αντίθετα, εάν η θερμοκρασία του αέρα είναι μικρότερη από τη θερμοκρασία της θάλασσας κατά 5 βαθμούς Κελσίου και περισσότερο (ψυχρός αέρας πάνω από θερμότερη θάλασσα, συνθήκες που δεν ευνοούν το σχηματισμό ομίχλης) τότε η εμβέλεια του radar αυξάνεται σημαντικά. Γενικά η αύξηση της σχετικής υγρασίας, οι ομίχλες ή ακόμα και η βροχή, το χιόνι, το χαλάζι, μειώνουν την εμβέλεια του radar ναυσιπλοίας. Η "αχλύς" ή "αχλύδα", μοιάζει με την ομίχλη αλλά η μείωση της ορατότητας που δημιουργεί, δεν είναι τόσο επικίνδυνη όσο εκείνη της ομίχλης. Ομίχλη έχουμε στις περιπτώσεις που η ορατότητα είναι μικρότερη από 1000 μέτρα (περίπου 1/2 ν.μ) ενώ αχλύ στις περιπτώσεις όπου η ορατότητα περιορίζεται μεταξύ 1000 μέτρα και 10 χιλιόμετρα (περίπου 5 ν.μ). Η αχλύς διακρίνεται στην υγρή αχλύ (mist) και την ξηρή αχλύ (haze).
Σε βιομηχανικές περιοχές η ξηρή αχλύς είναι πολύ συχνό φαινόμενο. Εάν οι περιοχές αυτές βρίσκονται κοντά σε ακτές, η θόλωση επεκτείνεται και πάνω από τη θάλασσα. Ορατότητα (διαφάνεια της ατμόσφαιρας) ορίζεται σαν η μεγαλύτερη απόσταση στην οποία ένα αντικείμενο με κατάλληλες διαστάσεις είναι ορατό και μπορεί να αναγνωρίζεται μέσα στον ορίζοντα κατά την ημέρα ή μπορεί να γίνει ορατό και να αναγνωρίζεται τη νύκτα εάν ο γενικός φωτισμός αυξανόταν στο επίπεδο του φωτισμού της ημέρας. Την ναυσιπλοία ενδιαφέρει η οριζόντια ορατότητα και αυτή ορίζεται σαν η μεγαλύτερη απόσταση στην οποία ένα αντικείμενο με κατάλληλες διαστάσεις πάνω στο επίπεδο του ορίζοντα, είναι ορατό και μπορεί να αναγνωριστεί. Από το σκάφος, η οριζόντια ορατότητα προσδιορίζεται με την παρατήρηση αντικειμένων που διακρίνονται και βρίσκονται πάνω στην ξηρά. Στην ανοικτή θάλασσα όπου δεν είναι ορατή η ξηρά, η ορατότητα προσδιορίζεται με την παρατήρηση πλοίων που ταξιδεύουν στην περιοχή. Τη νύκτα η ορατότητα προσδιορίζεται δυσκολότερα. Συνήθως αναγνωρίζεται κάποιος φάρος γνωστής απόστασης ή τα φώτα πλοίου που ταξιδεύει κοντά. Σ ' αυτό βοηθάει και το radar εάν υπάρχει στο σκάφος. Η πρόγνωση της ορατότητας μέσα στα δελτία καιρού που εκδίδουν οι Μετεωρολογικές υπηρεσίες, χαρακτηρίζεται σε μίλια ή με περιγραφικούς όρους. Συγκεκριμένα, στα δελτία καιρού της ΕΜΥ η ορατότητα χαρακτηρίζεται με τους εξής περιγραφικούς όρους: "Πολύ περιορισμένη" (very poor) όταν η ορατότητα είναι μικρότερη από 1000 μέτρα (περίπτωση ομίχλης) "Περιορισμένη" (poor) όταν η ορατότητα είναι μεταξύ 1000 μέτρα και 2 ν.μ. "Μέτρια" (moderate) όταν η ορατότητα είναι μεταξύ 2 ν.μ. και 6 ν.μ. "Καλή" (good) όταν η ορατότητα είναι πάνω από 6 ν.μ.
|
